Het onderstaande artikel is grotendeels overgenomen uit het allereerste nummer van Casco Magazine, aangevuld met relevante informatie over het toegepaste Nilan klimaatsysteem en waarom dit systeem ontegenzeggelijk het beste klimaatsysteem is voor deze woning. Het tijdschrift is een prachtige mix geworden van bijzondere woningen, van bewoners die alles van A tot Z zelf gedaan hebben (Waspik) tot bewoners die geen baksteen aangeraakt hebben (Abcoude) en van woningen die gebouwd zijn met duurzame materialen (Tilburg) tot woningen die duurzaam zijn in het gebruik (Almere). Want dat duurzaamheid een ruim begrip is, dat is wel duidelijk. De een verstaat eronder dat je met de bouw van je huis het milieu zo min mogelijk aantast, terwijl de ander vooral focust op het energieverbruik.
De huizen in Casco Magazine zijn geselecteerd op hun invulling van het begrip duurzaamheid, maar zeker ook op hun uiterlijk en soms ook op het verhaal dat erachter zit. Wat alle verhalen gemeen hebben is dat ze jou als lezer ongetwijfeld zullen inspireren en informeren. Vanaf nu hoef je als (toekomstige) zelfbouwer niet meer alle wielen zelf uit te vinden. Nu CASCO Magazine er is, lees je ieder nummer over de positieve én negatieve ervaringen van zelfbouwers die je voorgingen, aangevuld met hun persoonlijke tips en adviezen.
Heel erg veel lees- en bouwplezier met het onderstaande artikel dat dieper ingaat over de woning in Almere Oosterwold van Ingrid Helderman en Patrick Wolfs.
Jullie waren eerst in heel Nederland op zoek naar een bestaand huis en kozen uiteindelijk voor een kavel dicht bij huis. Waarom? ‘We woonden in Almere Buiten en waren op zoek naar iets anders. Maar geen enkel huis voldeed aan ál onze wensen. Je loopt toch steeds tegen dingen aan waar niet goed over nagedacht is. Daarnaast groeide bij ons het verlangen om in een huis te wonen dat heel duurzaam in gebruik is. Het voorkomen van energieverspilling was dus een belangrijk doel. In Oosterwold (Almere) kregen we de kans een huis te bouwen dat wel aan ál onze wensen voldoet, want hier kregen we de vrijheid om invloed uit te oefenen op wat normaal gesproken de gemeente of projectontwikkelaar van tevoren bepaalt. Wie kan nou zeggen dat hij de lantaarnpaal voor zijn huis eigenhandig kan dimmen?’
Hoe zijn jullie te werk gegaan? ‘Toen we eenmaal besloten hadden in Oosterwold te gaan bouwen hebben we de fijnste kavel uitgezocht. We letten vooral op ligging, de stand van de zon en het natuurlijke karakter van de omgeving. Er is hier bijvoorbeeld een wei met schapen en er lopen ook kippen rond. Ook wilden we graag in het gedeelte wonen waar de wegen en kavels niet kaarsrecht lopen en waar je veel met je buren samen doet en bepaalt.
Wat waren jullie wensen? ‘We wisten al snel wat voor type huis we wilden qua architectuur. Het moest een minimalistisch en overzichtelijk huis worden, zonder inhammetjes en kleine kamertjes. Daarnaast wilden we graag dat binnen en buiten een mooi geheel vormden en dat we vanuit binnen goed zicht hadden op de mooie luchten, vandaar de enorme raampartijen.’
En op het gebied van materialen? ‘In verband met de sterkte hebben we voor staalbouw gekozen. De muren zijn nu wel extra dik, ons bruto vloeroppervlak is 225m2 en onze effectieve woonruimte 180m2, maar daar staat tegenover dat we zoveel van de technische installaties weg konden werken in de muren, dat onze Nilan ventilatie warmtepomp maar een halve meter van de technische ruimte in beslag neemt. Verder wilden we per se een gietvloer omdat die mooi strak is en prettig aanvoelt als we op blote voeten lopen. Maar dan wel een van natuurlijk materiaal die niet verkleurt in de zon.’
En qua indeling? ‘Omdat we het mooi vinden en omdat we heel lang willen genieten van dit huis, hebben we alles gelijkvloers gemaakt. Het is heerlijk om geen trappen te hoeven lopen. Doordat alles beneden is, lijkt ons huis klein, maar het is vooral lekker overzichtelijk.’
Hoe hebben jullie de architect gekozen? ‘Toen we de constructie hadden bedacht, kwamen we automatisch bij onze architect, Ron van Bakel, uit. We hadden hem vooral nodig voor de bouwvergunning en constructieberekeningen, want we hebben heel veel zelf gedaan en hierdoor alles zelf kunnen bepalen.
‘Het bouwproces verliep qua planning heel goed. Als je een professionele aannemer hebt, gaat het goed. Ook waren we elke dag wel even op de bouwplaats aanwezig, ’s morgens vroeg of juist aan het eind van de dag. Daardoor konden we snel reageren op additionele zaken. Het verliep voorspoedig omdat er bij staalbouw weinig mis kan gaan.
Wat hebben jullie tijdens het proces nog moeten aanpassen? ‘Eigenlijk is alles wat we van tevoren bedacht hebben gelukt. Al hebben we wel wat kleine dingetjes gewijzigd. Tijdens het tekenproces wisten we bijvoorbeeld de maten van de warmtepomp nog niet, maar toen we die eenmaal gekocht hadden, hebben we de muren een klein beetje verplaatst zodat de Compacte en alles in één warmtepomp er goed tussen past.
Wat ging boven verwachting goed? ‘Zonder twijfel de samenwerking met de aannemer. We hadden een goede wisselwerking. Maar ook dat het huis precies zo is geworden als we hadden gehoopt. En waar we ook heel blij mee zijn: dat we in de winter buiten kunnen zitten. We hebben precies uitgerekend hoe lang die overstek moest zijn en het huis zó gepositioneerd dat de hoeken precies de wind breken. Daardoor is het in de achtertuin bijna altijd windstil. Soms is het er wel 25 graden warmer dan bij de voordeur!’
Nilan professor
Wat is het meest memorabele dat jullie tijdens het proces meegemaakt hebben? ‘Dat was niet tijdens het proces, maar nu we hier wonen. We krijgen regelmatig professoren energiemanagement en hun studenten op bezoek om naar ons Nilan verwarming's en koelingssysteem te kijken. De warmte van de zon die de woonkamer binnenkomt, wordt ter plekke afgevoerd en gebruiken we om de buitenlucht op te warmen. De resterende energie die nog in die lucht zit onttrekken we om “gratis” warm tapwater te maken. Het gratis bijproduct in de vorm van koele lucht van deze Nilan ventilatie warmtepomp wordt ook gebruikt om het huis te koelen. Ons systeem is een unieke combinatie tussen de warmtepomp en de domotica in dit huis. Alles kunnen we aansturen en controleren. We hebben driedaagse gegevens van het weer via een satelliet-abonnement die op basis van gps-coördinaten heel precies kan voorspellen of we langdurig verwarming's-energie ter beschikking krijgen, zodat we daar automatisch onze energiebehoeftes op af kunnen stemmen via onze Nilan warmtepomp.
Nilan warmtepomp en klimaatsysteem
Wat hebben jullie allemaal zelf gedaan? ‘Voornamelijk de afstemming van de domotica op het verwarmings- en koelingssysteem. Ter voorbereiding daarop hebben we wel 400 warmtepompen bekeken en zijn we uiteindelijk bij de Deense fabrikant Nilan uitgekomen omdat die een van de weinige gecertificeerde passieve warmtepompen bood waarbij we volledige informatie uit de warmtepomp konden halen en deze zo konden integreren in onze domotica. Ook is het Nilan systeem uniek doordat ook de balansventilatie met zijn eigen warmtepomp in hetzelfde toestel zijn geïntegreerd. Het grote voordeel hierbij is dat we naast koeling met de vloer ook actief kunnen koelen met onze ventilatie lucht. Wij kunnen iedereen aanraden om hier goed naar te kijken. Alle andere warmtepompen maken gebruik van een separaat ventilatie systeem dat bovendien niet actief kan koelen.
Het resultaat is dan dat je met warme dagen toch geen comfortabel binnenklimaat krijgt omdat er continu warme en vochtige lucht in de woning wordt toegevoerd waardoor de luchtvochtigheid in de woning gaat stijgen. Dat wil je natuurlijk niet en is niet meer van deze tijd, ik kan iedereen aanraden hier goed naar te kijken. Je geeft per slot van rekening een vermogen uit aan je nieuwe woning en dan wil je natuurlijk ook 365 dagen het ultieme comfort met het beste klimaatsysteem.
Bij het Nilan systeem wordt namelijk ook actief gekoeld met het ventilatie gedeelte in de Compact P en hierdoor zal de relatieve luchtvochtigheid niet stijgen. Dat komt omdat de Nilan warmtepomp koelt met lage temperaturen in de warmtewisselaar van rond de 8 tot 10 graden.
Deze veel betere manier van koelen zorgt er zo voor dat veel vocht condenseert en automatisch wordt afgevoerd. De energie (vochtige warmte) hieruit wordt weer gebruikt voor het maken van warm water (over duurzaam gesproken) in de ingebouwde boiler van het systeem. Zo hebben we wel 10 graden ruimte koeling tijdens warme dagen in onze woning en dan ook nog eens met een hele goede luchtvochtigheid. Omdat de Nilan naast passief dus ook actief kan koelen met het ventilatie gedeelte ontstaat hierdoor gewoon het beste binnenklimaat wat je maar kan wensen als bewoner. Door de werking van de warmtepomp hebben een soort van 'gratis' warm water in de zomer.
We draaien in “autonomous mode”, het huis bepaalt wat het moet doen. Het meet de lichtsterkte en schakelt het licht vanzelf gedimd aan indien nodig. Maar ook de vloerverwarming, het koelen, de luchtwarmte en lucht koeling, het douchen, het koken en de muziek, gaan allemaal automatisch. Ook hebben we in elke kamer beweging, temperatuur, vochtigheid en CO2-sensoren. En een weerstation dat de zonneschermen bedient.
Motorloze afzuigkap
We hebben zelfs de afzuigkap in onze woning gekoppeld met de Nilan ventilatie warmtepomp. Nilan heeft namelijk een zogenaamde EM Box die direct op de afzuigkap van ons keuken eiland is aangesloten. Deze Nilan EM-box maakt warmteterugwinning via onze afzuigkap mogelijk. De warmte die wordt gegenereerd tijdens het koken wordt dan gebruikt voor het maken van warm water in de ingebouwde boiler van de warmtepomp of voor extra verwarming via het geïntegreerde ventilatie systeem van de warmtepomp. Naast het rendement voordeel met behulp van de EM-box hebben we dus ook de beschikking over een motorloze afzuigkap die niet is voorzien van een motor en we dus geruisloos kunnen koken omdat de volledige afzuiging door de warmtepomp wordt gedaan. Naast het extra rendement door het gebruik van de EM-Box is met name ook het koken zonder geluid een verademing om te doen. De innovatie Nilan EM Box zorgt bovendien voor minder fijn stof in de woning dan een recirculatie afzuigkap volgens een specifiek TNO onderzoek hierna. U kunt hier meer lezen over de Nilan EM-Box.
Warmtepomp zwembad
Hoe kan een zwembad in de tuin duurzaam zijn? ‘Ons zwembad, zonder chemicaliën maar met een speciale combinatie van zouten, zetten we in als accu, als opslag voor zonne-energie, en als koude buffer. En het mooie is: als we stroom uit het zwembad gebruiken wordt automatisch het zwembad schoon. Daarnaast is bijvoorbeeld het afdek scherm van het zwembad een solar scherm en helpt ook de beton patio door middel van zonne-energie het zwembad te verwarmen. Ook komt er nog duurzame bekleding (stuken met natuurlijk materiaal) en verwarmen we het water zo natuurlijk mogelijk. We zouden zelfs met dit proces super schoon drinkwater kunnen produceren.’ Voor de periodes dat we het water echt willen verwarmen of juist willen koelen maken we ook weer gebruik van onze Nilan Compact P AIR 9 ventilatie warmtepomp. Dit is dus echt een alleskunner op het gebied van een duurzaam klimaatsysteem.
Zijn jullie Gadget freaks? ‘Domotica is zoveel meer dan een gadget, je kunt je huis ermee sturen. Wij vinden investeren in een goede warmtepomp belangrijker dan in bijvoorbeeld een dure tuin. Je bespaart heel veel energie in het gebruik en krijgt er het ultieme comfort voor terug. Energiereductie is kansloos als je niet zo’n systeem als dat van Nilan gebruikt en voor ons de beste manier om ervoor te zorgen dat Nederland de klimaatdoelstellingen tot 2050 ook daadwerkelijk gaat waar maken.’
Willen jullie nog wel een keer een eigen huis bouwen? ‘Het was wel zwaar, we waren hier elk weekend om schoon te maken en op te ruimen en zo de kosten binnen de perken te houden. En we gingen dus heel vaak op de bouwplaats kijken. Ook vonden we het moeilijk dat er zoveel keuzes gemaakt moesten worden. Alles bij elkaar was het best veel. Maar de opbouw van het huis gaf ons veel energie. Al met al willen we best nog wel een keer een huis bouwen, maar dan het liefst in het buitenland. In Nederland is geen betere plek dan hier. We hebben hier alle rust en ruimte. Een volgende keer zullen we wel veel sneller klaar zijn, want we weten nu veel meer dan toen we begonnen.’
Het was dus niet alleen maar rozengeur en maneschijn. Wanneer konden jullie wel huilen? ‘Toen we hier net woonden en alles zo goed als af was, hebben we een brand in de schacht van de open haard gehad. De constructie van het rookkanaal voldeed niet aan de veiligheidseisen. Gelukkig hadden we voor de lol een temperatuursensor in de isolatielaag van de slaapkamer geïnstalleerd en die sloeg snel alarm, nog voor de rookmelders. Hierdoor konden we de brandweer snel bellen en is de materiële schade enigszins beperkt gebleven. Dankzij de huisautomatisering hebben we ons huis dus nog.’
Waar kunnen jullie toekomstige zelfbouwers voor behoeden? ‘Voor geldzorgen. Zorg voor een goede buffer in je budget, want er zijn altijd extra onvoorziene kosten. En om niet uit te lopen raden we aan een vast op-levermoment af te spreken. Ook denken zelfbouwers er niet altijd aan om verzekeringen na elke mijlpaal in de bouw aan te passen. Je huis wordt telkens meer waard. Laat je ook niet bedonderen door leveranciers. Nu we in Nederland steeds meer warme dagen hebben is actieve koeling met het ventilatie gedeelte ook essentieel voor het beste indoor klimaat wat je maar kan wensen in je nieuwe woning. Alle facetten van klimaatbeheersing in huis hebben met elkaar te maken. Alleen dan kan het beste resultaat bereikt worden en bereik je het meest comfortabele en gezonde klimaat in je woning.
Maak verder goede afspraken en betaal het laatste deel pas als alles geleverd is. Ga ook niet met een startende aannemer in zee, maar kies voor een aannemer die al langer werkt. Die solide is en referenties kan opgeven. Denk ook goed na over het klimaatsysteem. En dan de laatste valkuil: raak elkaar niet kwijt, blijf overleggen als koppel, ook als de vermoeidheid toeslaat.’
Voor de Nilan Compact P AIR 9 ventilatie warmtepomp zetten we alle voordelen nog even op een rijtje.
1. Balansventilatie (WTW) van de goed geïsoleerde woning.
2. Comfort verwarming met de ventilatielucht, geen tochtgevoel meer in de woning.
3. Actieve koeling door middel van de ventilatielucht, geen oververhitting in de zomer.
4. Passieve warmteterugwinning met de ventilatie.
5. Actieve warmteterugwinning met de geïntegreerde balansventilatie.
6. Productie van sanitair warm water in de ingebouwde boiler.
7. Centrale verwarming en actieve koeling met de vloer.
8. Met de optionele EM box integreert u ook de afzuigkap in uw keuken.
9. Verwarmen en koelen van het zwembad met de optionele pool kit.
Het complete Nilan Compact P AIR9 klimaatsysteem in de woning neemt slechts 0,54m2 ruimte in beslag en dat is gezien de huidige vierkante meter prijzen natuurlijk nog een extra groot financieel voordeel. De fluisterstille buitenunit met een dB(A) van 32 van deze lucht water warmtepomp in monoblock uitvoering stelt nieuwe normen in geluid en efficiëntie. Dit modulerende gedeelte heeft alleen de functie om de vloer te verwarmen of actief te koelen. De toch al stille buitenunit wordt dus niet gebruikt voor de productie van het warme water. Andere lucht water warmtepompen doen dit wel, vaak is het dan de compressor die zorgt voor overlast van geluid. Bij de AIR 9 lucht water warmtepomp is dat niet het geval omdat het warme sanitaire water immers wordt gemaakt met de balansventilatie in de Compact P binnenunit. Op deze manier wordt de warmtepomp in de buitenunit veel efficiënter gebruikt wat weer als gevolg heeft dat de levensduur van het systeem veel langer is dan bij andere oplossingen. Niet voor niets functioneren in Nederland diverse Nilan warmtepompen die al meer dan 30 jaar in gebruik zijn.
Een uitgebreide omschrijving van het Nilan systeem kunt u lezen op de Nilan Warmtepomp pagina en een video over de werking van het systeem staat hier.